روش نقد فرقه احمد اسماعیل بصری

بسم الله الرحمن الرحیم

در این مقاله با توجه به مطالب و مقالات دیگر سعی می شود که در وهله ی اول روش و چگونگی نقد این فرقه را بیان نمائیم و سپس به اشکالات آنها پردازیم.

روش نقد فرقه احمد اسماعیل بصری:

تاکنون کتاب ها و سخنرانی های متعددی ¹ در نقد این جریان صورت گرفته که نمونه آن، کتاب دعوة احمد الحسن بین الحق والباطل ² است.

توضیح این نکته لازم است که در تحلیل جریان این فرد، می توان به بررسی ترتیبی پرداخت؛ بدین صورت که همه ی آنچه را که از ادله بیان نموده است، به ترتیب به نقد بشینیم و یا اینکه به نقد قسمتی از مهم ترین و شبهه انگیزه ترین ادعاهای وی بپردازیم. در این نوشتار به چند دلیل، روش دوم را برگزیده ایم؛

الف) سخن گزافه گفتن مشکل نیست و این روش میان همه مدعیان،مرسوم بوده است که با بهره گیری از انواع سخنان بی پایه و با اصطلاح از طریق آسمان و ریسمان بافتن، ادعاهای خود را اثبات کنند؛ از این رو لازم است که نقاد، تدبیر امر را به دست گرفته، در دام آن ها گرفتار نشود، و گرنه تمام عمر خود را برای تحلیل همه ی ادله سست مدعیان صرف کند. ³

ب) برخی از ادعاهای احمد بصری، از سوی علمای گذشته تحلیل شده و آنان پاسخ های متعددی در اختیار محققان قرار داده اند که ما را از بحث مجدد، بی نیاز می کند؛ مباحثی مانند شرعی بودن یا نبودن ارائه خمس به فقها در دوران غیبت، درستی یا نادرستی بررسی اسناد روایات و بهره گیری از علم رجال، دینی یا غیر دینی بودن مباحث منطق و فلسفه، مباحث رجعت وغیره.

نکته قابل توجه این است که وارد کردن اشکال، همیشه راحت است؛ اما در پاسخ به این سوالات باید به ذکر مقدمات و مبانی ای پرداخت که از حوصله این مقالات و خوانندگان بدور است؛ لذا خواننده گرامی را به کتبی در این زمینه ارجاع می دهیم. ⁴

ج) این فرد، ادعا دارد که معصوم و دارای علم رسول خدا ص  است و تمام ادله او صحیح بوده، امکان رد کردن آنها وجود ندارد. ما نیز از این زاویه که اگر تعدادی از دلائل او را رد کنیم، توانستیم دروغ گو بودن او را اثبات نماییم و ریشه ادعاهای او را از بین ببریم، به نقد برخی از ادله اش بسنده می کنیم، این امر، مانند این است که رسول خدا ص  معجزه بودن قرآن را بیان فرمودند و در برابر منتقدان خود گفتند: « اگر می توانید، سوره ای مانند سوره های قران بیاورید» که البته این امر، هیچ گاه محقق نشده و به یقین اتفاق نیز نخواهد افتاد؛ اما در صورتی که کسی می توانست یک سوره بیاورد، تمام قرآن را زیر سوال برده بود.